U Crnoj Gori, politički lideri često optužuju protivnike za širenje mržnje, dok istovremeno koriste identične retoričke strategije za diskreditaciju neistomišljenika, pokazuje UZOR-ova analiza pod nazivom “Građanska država sa huškačkom retorikom.“
Zbog nerazumijevanje standarda dobre argumentacije u javnom prostoru, politika često dobija negativan prizvuk, pa se percipira kao sfera u kojoj dominiraju neiskrenost i dvostruki aršini.
A da razlike u društvu samo deklarativno doživljavamo kao bogatstvo, potvrđuju i izjave da je crnogorska nacija vještačka tvorevina – koje dolaze iz tvrdokornog pro-srpskog političkog miljea. Prema ovom shvatanju, srpska nacionalna pripadnost smatra se prirodnom i normalnom za stanovnike Crne Gore, dok se crnogorski nacionalizam posmatra kao kasniji izum, rezultat djelovanja političkih elita koje su, navodno, iskrivile izvorno stanje u kojem je većinsko stanovništvo bilo srpske nacionalnosti. Neki od izraza koji se koriste u okviru ove retorike su „Dukljanin“, „Montenegrin“ i „Milogorac“.
S druge strane u okviru političke imaginacije pro-crnogorskih snaga, Srbi se često prikazuju kao grupa koja nije odana državi, pa se pripadnost srpskoj naciji, u tom kontekstu, automatski povezuje s etiketom izdajnika ili petokolonaša. Kroz takvu retoriku, zahtjevi za afirmaciju srpskog nacionalnog identiteta tumače se kao pokušaj da se oslabi ili ugrozi državnost Crne Gore.
Hrvatski narod i njena Vlada dugo vremena nijesu bili u fokusu crnogorske javnosti. Međutim, nakon usvajanja “Rezolucije o genocidu u logorima Jasenovac, Dachau i Mauthausen”, kao i uslijed dodatnih zatezanja u odnosima između Crne Gore i Hrvatske, sve češće se javlja štetan i polarizujući javni govor koji se tiče Hrvatske ali i Hrvata/ica. U tom kontekstu, sve je vidljivije, kako otvoreno, tako i prikriveno, poistovjećivanje, odnosno pravljenje paralela između savremene hrvatske Vlade i nekadašnjeg fašističkog režima NDH.
U tom okviru, muslimanski i bošnjački politički akteri, često se percipiraju kroz sumnjičavu prizmu potencijalnog vjerskog fanatizma, gdje se njihovi potezi tumače kao pokušaji islamizacije društva, ugrožavanja sekularnih vrijednosti i podrivanja građanskog poretka.
Još od rata na Kosovu, u crnogorskom političkom prostoru prisutan je narativ koji albansku manjinu prikazuje kao grupu koja aktivno podriva suverenitet i stabilnost Crne Gore. Prema ovom narativu, Albanci širom Balkana navodno djeluju u skladu sa jedinstvenim, dugoročnim planom stvaranja “Velike Albanije”, odnosno teritorijalnog širenja države Albanije.
U crnogorskom javnom diskursu često je prisutna ideja da nevladine organizacije predstavljaju produženu ruku stranog uticaja, čiji je cilj da oslabe suverenitet države. Pošto se NVO sektor u velikoj mjeri finansira kroz međunarodne donacije, širi se narativ da te organizacije ne potiču iz naroda, nijesu organske i ne djeluju u skladu sa njihovim interesima, već funkcionišu kao najamnici koji sprovode agendu stranih ambasada.
Lako je zaključiti da umjesto kvalitetne razmjene argumenata, u javnom prostoru dominira etiketiranje i moralno svrstavanje, zbog čega je potrebno aktivno raditi na unapređenju medijske pismenosti i normativnoj reformi javnog diskursa.
Takođe, u narednom periodu moramo ojačati institucionalne mehanizme za prepoznavanje i suzbijanje govora mržnje, kako bi očuvali slobodu izražavanja i političkog neslaganja kao osnovne demokratske vrijednosti.
Kompletnu analizu možete pronaći na ovom linku.
Maja Nikolić, programska menadžerka UZOR-a
